કાબર અને કાગડો

એક ગામમાં એક કાબર રહે. કાબર ને એક ભાઈબંધ.આ ભાઈબંધ એટલે કાગડો.કાબર ભળી.કાબર ભોળી.કાગડો કાપતી.કાગડો આળસુ.કાગડો નાટક બાજ.કાગડો ઢોંગી.કબર અને કાગડો એક ઝાડ ઉપર રહે.આ ઝાડની આસપાસની જમીન કાબરની.આ જમીનમાં કાગડો પણ ભાગીદાર.આસપાસ નાનાં મોટા અનેક ખેતર.આ ખેતરમાં સૌ ખેતી કરે.

ચોમાસાના દિવસો હતા.આસપાસમાં ખેતર હતાં. વારસદ થયો હોઈ સૌ વાવણીના કામમાં રોકાયાં હતાં.અહીં બધાં ખેતીનું કામ કરે.આસપાસમાં ખેતીનું કામ થતું હતું.કબરે આ જોયું.કબરને પણ તેના ખેતરમાં ખેતી કરવા જવાનું મન થયું.પાસે જ કાગડો બેઠો હતો.કાબર કાગડાને કહે: ‘કાગડાભાઈ,આપણે ખેતરમાં ખેતી કરીએ?’કાગડો કહે: ‘કેમ! આપણે શું જરૂર છે?આપણે આવી મજુરી કરીને શું કામ છે?’કાબર થોડું હસી.હસીને કાગડાને કહે: ‘અરે ! ખેતી કરીએતો દાણા થાય.દાન થાય તો આમ રોજ ભટકવું ન પડે.દાણા સારા થાય તો આખું વરસ ચણવા જવું ન પડે.ઠંડી અને ગરમીમાં કોઈ અગવડ ન પડે.આપણે નિરાંતે ખાઈએ.ખાઈ શકીએ.જીવી શકીએ.’

કાગડો આ સાંભળતો હતો.તેણે કાબર સામે જોયું.ધીરેથી મોઢું ખોલી બગાસું ખાતા ખાતા કહે: ‘અઉ....આઉ....આલો...’કાબર ને કશું સમજાયું નહિ.આ સાંભળી કાબર કહે: ‘હેં...શું કીધું?’ કાગડો પણ એકદમ કડક થઈને કહે: ‘બહુ સારું; ચાલો.’

તેમની પાસે ખેતર ખેડવા કશું હતું નહિ.કાબર કહે; ‘આપણે કોઈ ઓજારની જરૂર નથી.ચાંચ વડે ખેતર ખેડી લઈએ.’કાગડાને તો જાણે પરસેવો થઇ ગયો.તે કશું બોલે તે પહેલાં કાબરે શરૂઆત કરી.કાબરે ચાંચ વડે ખેતર ખેડવાની શરૂઆત કરી.થોડી  વાર  પછી કાગડો પણ આ કામમાં જોડાયો.કાબર અને કાગડો ખેતર ખેડતાં હતાં.

કાબર ધીરે ધીરે ખેતર ખેડાતી  હતી.કાગડાને તો જાણે આજે મોત આવવાનું હતું.તે આમતેમ જોતો હતો.ખેતર ખેડવાના કામમાં કાગડાને મજા આવતી ન હતી.કાગડો આસપાસ જોતો હતો.તેની ચાંચની નીચે એક પથરો હતો.કાગડાએ આ ન જોયું.તેની ચાંચ પથરા ઉપર અથડાઈ.કાગડાની ચાંચ ભાંગી ગઈ. ચાંચ ભાંગી એટલે કાગડાએ કામ બંધ કરી દીધું.કાબર પણ કાગડાની પાસે આવીને બેસી ગઈ.કાગડો સીધો લુહારના ઘરે પહોંચી ગયો.લુહારના ઘરે તે ચાંચ ઘડાવવા ગયો હતો. જતાં જતાં કાબરને કહેતો ગયો હતો. ‘કાબરબેન! તમે ખેતર ખેડો. હું હમણાં ચાંચ ઘડાવીને પરત ફરીશ.’કાગડો તો બોલીને ગયો હતો.કાબરે તો આખું ખેતર ખેડી લીધું.પણ કાગડો ચાંચ ઘડાવીને પરત થયોજ નહિ.આખું ખેતર ખેડાઈ ગયું.

આ બાજુ કાગડો લુહાર સાથે વાતો કરતો હતો.કાગડાને કામ કરવું ન હતું.તેની દાનત કામ કરવાની ન હતી.આ માટે તે લુહારના ઘરે બેસી વાતો કરતો હતો.આ તરફ કાબર કાગડાની રાહ જોઈ થાકી.એ કાગડાને બોલાવવા ગઈ. કાબર કાગડાને કહે: ‘ કાગડાભાઈ, કાગડાભાઈ ! ચાલો ને ! ખેતર તો ખેડાઈ ગયું. હવે આપણે વાવીએ.

કાગડો કહે:

‘ઠાગાઠૈયા કરું છું,ચાંચુડી ઘડાવું છું, 

જાવ, કાબરબાઈ ! આવું છું.’

કાબર પાછી ગઈ અને એણે તો વાવવાનું કામ શરૂ કરી દીધું.

કાબરે  બાજરોની વાવણી કરી.થોડા દિવસમાંતો છોડ ઊગી ગયો.!

થોડા દિવસો પસાર થયા.થોડા દિવસ પછી બાજરી ને નીંદવાનો વખત થયો.

કાબર અને કાગડો બંને ભાગીદાર હતા.તેઓનું ખેતર હતું.તેમાંથી જે પાકે તેમાં બંનેનો ભાગ હતો.આ માટે કાબરબાઈ કાગડાને બોલાવવા ગઈ. તે કાગડાની પાસે જઈને કહે: ‘કાગડાભાઈ, કાગડાભાઈ ! ચાલો, ચાલો; બાજરી લેવાનો સમય થઇ ગયો છે.બહુ સારી બાજરી થઇ છે.. હવે જલદી નીંદવું જોઈએ.જો આમ નહિ કરીએતો નુકશાન જશે.ઊભા પાકને નુકશાન જશે.આપણું નુકસાન થશે.

કાગડો કહે:

‘ઠાગાઠૈયા કરું છું,ચાંચુડી ઘડાવું છું, 

જાવ, કાબરબાઈ ! આવું છું.’

કાગડાની રાહ ન જોઈ.કાબરે મહેનત કરી.ખૂબ મહેનત કરી.તેણે બાજરી કાઢી.બાજરીનાં ડુંડાંમાંથી બાજરો કાઢ્યો.એક બાજુ બાજરાનો એક ઢગલો કરી દીધો.બીજી બાજુ બાજરીના મોટો ઢૂંસાંનો ઢગલો પણ કરી દીધો.બંને ઢગલા સરખા દેખાતા હતા.કાબરે ઢૂંસાંના ઢગલા  ઉપર થોડોક બાજરાનો પાતળો થર પાથરી દીધો હતો.આ કારણે ઢૂંસાંનો ઢગલો બાજરાના ઢગલા જેવો જ દેખાતો હતો..

આટલું કરી કાબર ફરી લુહારના ઘરે ગઈ.કાગડાને બોલાવવા ગઈ. તે કાગડાને બોલાવવા ગઈ. અને અહીં જઈને કહે : ‘કાગડાભાઈ ! હવે તો ચાલશો ને ? બાજરાના બે ઢગલા તૈયાર છે. તમને ગમે અને પસંદ આવે તેવો ભાગ તમે રાખજો. કાગડાભાઈ તો મનમાં હરખાતા હતા.તે મનોમન વિચારતા હતા.વગર મહેનતે બાજરાનો ભાગ મળશે એ જાણી કાગડાભાઈ તો ફુલાઈ ગયા.તે કાબરને કહે: ‘ચાલો બહેન ! હું તૈયાર જ છું. હવે મારી ચાંચ ઘડાઈ ગઈ છે.હવે મારી ચાંચ બરાબર થઇ ગઈ છે.

કહેવત છે ને કે જેવી દાનત તેવું ફળ. કાગડાની દાનત ખોટી હતી.કાગડો તેની ખોટી દનાતનું ફળ ચાખવાનો હતો.મનમાં હરકતો હરકતો કાગડો આગળ ચાલતો હતો.કાગળ અને કાબર બંને ઉડતાં ઉડતાં ખેતરમાં આવી ગયા.

 કાબર કહે - ભાઈ ! તમને ગમે તે ઢગલો તમારો.. 

કાગડાભાઈ તો મોટો ઢગલો લેવા તૈયાર જ હતા.તે તો મોટા ઢગલા પાસે ઉડતાં ઉડતાં ગયા.કબરે આ ઢગલો એટલે જ મોટો બનાવી દીધો હતો.કાગડાભાઈ તો સીધા ઢૂંસાંવાળા ઢગલા ઉપર જઈને બેઠા. પણ તે જેવો બેસવા ગયો કે તેના પગ ઢૂંસાંમાં ખૂંપી ગયા.તેમની આંખ, કાનમાં ને મોઢામાં બધે ઢૂંસાં ભરાઈ ગયાં.કાગડાભાઈ ને ગભરામણ થતી હતી.કબરે તેમણે બચાવી લીધા.થોડો બજારો આપી કાગડાભાઈ ને ઘરે પહોંચાડી દીધા.વધેલો બજારો લઇ કાબરબાઈ ઘરે  ગયાં.તેમણે ખાધું, પીધું ને મોજ કરી.